سیر تحول گوشی های تلفن همراه از گذشته تا امروز

راسخون: همه ما زمانی را به خاطر داریم که اگر در وسائط نقلیه عمومی یک گوشی تلفن همراه را در دستان فرد کناری خود می دیدیم ، تعجب ما را بر می انگیخت. اولین روزهایی که این وسیله ارتباطی عجیب به کشورمان راه پیدا کرده بود، ابعاد گوشی ها تلفن همراه به اندازه ای بزرگ بود که چاره ای جز در دست گرفتن آن نبود. در طول بیش از یک دهه اما انقلابی در ساخت گوشی های تلفن همراه و خدمات آن رخ داد.

ویژه نامه پرطرفدار «دیجیتال» نشریه دانستنیها در شماره مهرماه خود، پرونده ای خواندنی از سرگذشت گوشی ها دارد. در این پرونده، سیر ترقی کمپانی معظم «نوکیا» هم مورد بررسی قرار گرفته است.

گزارش ابتدای این پرونده و بخش هایی از تحلیل ها درباره انواع گوشی ها تولید شده در ادامه می آید. علاقه مندان پرشمار دنیای دیجیتال و گوشی های تلفن همراه، با تهیه شماره آبان ماه ویژه نامه «دیجیتال» دانستنیها از اطلاعات ارزشمند آن و متن کامل این پرونده استفاده کنند.

 

موبایل در گذر تاریخ

 

تابستان، گذشته است اما هنوز تمام نشده. هنوز می‌شود به عشق بستنی و فالوده و حتی بستنی‌فالوده‌ای زندگی کرد و روزگار گذراند. فصل سفر هم هنوز تمام نشده. هنوز می‌توان به عشق پیچ اول جاده چالوس ماشین را زین کرد. هنوز می‌شود برای جوجه‌کباب‌های ناهار بین راه به فکر بود و هنوز می‌شود از این سفرهای یکروزه رفت یا شاید هم طولانی‌تر. فقط باید اهل هیجان باشید. باید بدانید که هیجان‌انگیزترین سفرهای دنیا را می‌شود پشت صفحه‌های وب داشت؛ با همان کلیک معروف. می‌شود یک جور دیگر هم سفر کرد، می‌شود به ده سال گذشته سفر کرد، خاطره‌های عاشقانه را مرور کرد،  حتی می‌شود به خاطره‌های تکنولوژیکی رجوع کرد و از تغییر و تحولات در ده سال گذشته صنعت تلفن همراه صحبت کرد.

سوژه ما همین یادآوری خاطره‌های تکنولوژیک تلفن همراه است. به نظرتان این متن از جایی بی‌ربط شروع شد و به سوژه اصلی رسید؟ پس بهتر است یادتان بیاوریم که تابستان علاوه بر آنکه فصل گرما و سفر و بستنی است، فصل خاطره‌بازی و رویابافی هم هست. حالا اینکه ما از رویابافی دست برداشته‌ایم و به خاطره‌بازی دل‌خوش کرده‌ایم، مبحثی جداگانه است.

 

سفری که با ما به پایان نمی‌رسد

معمولا ما می‌رویم سفر و سفر هم با ما بازمی‌گردد اما بعضی سفرهای مهم هستند که هیچ راه بازگشتی ندارند. این سفرها نه با ما آغاز می‌شوند و نه با ما به پایان می‌رسند. اگر خوب دقت کنید، داستان شکل ظاهری موبایل‌ها نه با اولین گوشی تلفن همراهی که ما خریده‌ایم آغاز می‌شود و نه با همین تلفن همراهی که در دست داریم به پایان می‌رسد. اما این مقطع ده ساله‌ای که ما برای سفر انتخاب کرده‌ایم، مقطعی پرهیجان و خاطره‌انگیز است.

این دوران از گوشی‌های ساده‌ای مثل RAZR آغاز می‌شود و به گوشی‌هایی مثل آیفون می‌رسد. جالب اینجاست که مردم عادت دارند از اجداد خود با مهر و احترام یاد کنند اما در دنیای تلفن‌های همراه چنین رسمی وجود ندارد و نه تنها برای اجدادشان احترامی قائل نمی‌شوند، که با پوزخند با آنها رفتار می‌کنند. در این مسیر، تکنولوژی با شتابی سرسام‌آور به پیش می‌رود و تنها می‌توان به نقاط اساسی گذر از این دوران اشاره کرد و به تاریخ تولید و انقضای هر دوران توجه کرد. البته تاریخ انقضای این محصولات را شما نوشته‌اید.

 

 به کجا چنین شتابان

این گزارش قصد دارد به تمام آمارها و جدول‌های دو سال گذشته رجوع کرده و مجموعه کاملی درباره شکل‌ ظاهری گوشی‌های تلفن همراه در تمام این سال‌ها گرد هم آورد. در این گزارش سعی شده تا به مارک خاصی بی‌احترامی نشود و نگاه جانبدارانه‌ای هم در آن وجود نداشته باشد. اما خلاصه گزارش از چه قرار است؟ از فاکتورهای مربوط به ظاهر گوشی‌ها و تغییرات آنها در طول زمان بگیرید تا انقلابی که با عرضه صفحه‌های لمسی ایجاد شد. وزن، ضخامت و صفحه نمایش گوشی‌ها در تمام این سال‌ها روی سلیقه بازار تاثیر گذاشته است و خلاصه اینکه این رشته سر دراز دارد. اما اگر برایتان مهم است که از منبع این اطلاعات سردربیاورید، باید به آزمایش‌ها و بررسی‌های ما که از سال 2000 به این سو انجام شده‌اند، مراجعه کنید.

براساس آمارهای ارائه شده توسط GSM، گوشی‌هایی که از سال 2000 به این سو تولید و روانه بازار شده‌اند، از نظر ریزه‌کاری‌ها و جزئیات تفاوت زیادی با هم داشته‌اند. برای رسیدن به اطلاعات این گزارش، میلیون‌ها صفحه اطلاعات و آمار را در کنار هم گذاشتیم تا به دقیق‌ترین آمار در تمام این سال‌ها برسیم. اما در این راه دو محدودیت وجود داشت:

اول اینکه در سال‌های نخست مورد بررسی در این گزارش، تاریخ معرفی گوشی‌ها را می‌نوشتیم و از کنار تاریخ واقعی عرضه آنها به بازار می‌گذشتیم. به همین خاطر است که گاهی میان نمودارهایی که در صفحات می‌بینید، جابه‌جایی‌های اندکی پیش آمده است. توضیح دقیق‌تر این جمله، این است؛ گوشی‌هایی که در سال 2003 معرفی شدند، در سال 2004 به محبوبیت رسیدند؛ دلیل آن هم مشخص است؛ این گوشی‌ها عملا در سال 2004 به بازار آمده‌اند. البته مگر چقدر این زمان می‌تواند موثر باشد؟ چراکه اطلاعات فنی همچنان بی‌تغییر باقی مانده‌اند.

دومین نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، بررسی اطلاعات خام با دو شیوه است. در شیوه نخست تمام گوشی‌ها با اهمیت مساوی دسته‌بندی شده‌اند و صرفا حضور آنها در بازار نشان‌دهنده اهمیت آنهاست و در شیوه دوم، محبوبیت هر مدل دلیل تقسیم‌بندی بود.

حتی می‌شود برای این دو مورد سخت یک مثال ساده به زبان آورد. گوشی‌های دارای صفحه لمسی 20درصد از وزن کلی بازار را در سال 2008 از آن خود کرده بودند اما همین گوشی‌ها محبوبیتی 35درصدی میان مردم داشتند. باز هم ساده‌تر؟ وزن کلی چیست؟ وزن کلی به ما می‌گوید که یک پنجم کل گوشی‌های موجود در بازار دارای صفحه نمایش لمسی بودند اما همین گوشی‌ها در دیتابیس موجود، یک سوم از HITهای کاربران را از آن خود کرده‌اند که بدون شک محبوب‌ترین و در عین حال پیشرفته‌ترین مدل‌های موجود در دنیا هستند.

در عین حال باید به یک نکته توجه داشته باشید؛ گوشی‌های لوکس و گران‌قیمت ترافیک بیشتری ایجاد می‌کنند ولی این استقبال بی‌نظیر دلیلی برای پرفروش بودن آنها نیست. باید دقت کنید که کاربران ثابت یا متفرقه در سایت‌ها به دنبال محصولات ساده و معمولی نمی‌گردند، آنها خیلی راحت این محصولات را می‌خرند.

در این گزارش ، گوشی ها به این شکل تقسیم بندی شده است: گوشی های ساده، گوشی های صدفی یا تاشو، گوشی های کشویی، گوشی های دورانی، گوشی های لمسی یا همان «تاچ»، گوشی با طراحی های عجیب، گوشی با تاکید بر دوربین و گوشی های سبک.

مختصری از توصیف هر یک از این نوع گوشی ها را در ادامه می خوانید:

تجربه هیجان

 

گوشی‌های ساده، از آن دست گوشی‌هایی هستند که به چشم نمی‌آیند اما در فهرست‌های کلی‌تر از محبوب‌ترین‌های بازار به حساب می‌آیند. این گوشی‌ها را به عنوان قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین گوشی‌های بازار می‌شناسند و تا به امروز، حدود نیمی از گوشی‌های تولیدشده دنیا را به خود اختصاص داده‌اند. دوران اوج ساخت این گوشی‌های ساده، در سال‌های 2001 و 2002  است. اما پس از این دوران، گوشی‌های صدفی آمدند و صدرنشینی را در دست گرفتند.

از سال 2006، دوباره گوشی‌های ساده به عرصه بازگشتند و تا سال 2009 صدرنشینی را از آن خودکردند. ساده‌ترین آمارها نشان می‌دهند که در تمام سال‌های این دهه منهای سال 2005، محبوبیت گوشی‌های ساده روبه‌افزایش بوده و حتی با جدیت می‌توان درباره‌شان گفت میزان محبوبیتشان از میزان سهمشان در بازار بیشتر بوده است.

این محبوبیت جهانی، در ایران هم وضعیت مشابهی دارد. اما اوضاع به همین سادگی‌ها نیست. گوشی‌های صدفی، کشویی و ساده، با دشمن مشترکی به نام گوشی‌های صفحه لمسی روبه‌رو شده‌اند و هرچه گوشی‌های صفحه لمسی با سرعت بیشتری پیش می‌روند، از موفقیت سه مدل دیگر گوشی، کاسته می‌شود و از دوران اوج فاصله می‌گیرند.

 آنچه اوضاع گوشی‌های ساده را در میان بازار تلفن همراه آشفته کرده، همین معیارهایی است که گوشی‌های رده‌بالا را شکل می‌دهند و خوشبختانه یا متاسفانه، صفحه لمسی تبدیل به یکی از معیارهای گوشی‌های رده بالا شده است. به همین خاطر است که حتی گوشی‌های سری E نوکیا، با آن امکانات، به سختی در میان گوشی‌های رده بالا قرار می‌گیرند و خب، وقتی گوشی‌تان رده بالا نیست، آیا همچنان به آن عشق می‌ورزید؟ البته نباید در این میان بی‌انصافی کرد. با این وجود که گوشی‌هایی متنوع‌تر و با صفحه‌نمایش‌های لمسی به بازار آمده‌اند اما همچنان گوشی‌های ساده سهم بزرگی از بازار را در دست دارند...

گوشی‌های ساده، گوشی‌های ارزان‌قیمت، گوشی‌هایی برای تمام سلیقه‌های موجود، گوشی‌های کم‌نقص و بی‌مشکل، گوشی‌هایی که می‌توانند هر کاربری را وسوسه کنند. این گوشی‌ها که شکل و شمایل سنتی یک تلفن را با خود داشتند، به دلیل همین ظاهر ساده، خود را در دل کاربرانشان جا کردند و پس از آن نیز به‌خاطر ارزان بودن، در گردونه فروش تلفن‌های همراه باقی ماندند و جای خود را از دست ندادند...

 

گوشی های صدفی

 

چه کسی باور می‌کرد که باز و بسته شدن صدف بتواند سوژه‌ای برای طراحی تلفن‌های همراه شود؟ البته برای پرسیدن این سوال خیلی دیر است. در طول دهه گذشته، دست‌اندرکاران این عرصه، آن‌قدر مدل‌های متفاوتی از گوشی‌های صدفی را طراحی کردند که دست آخر به این نتیجه رسیدند عمر آنها رو به پایان است و مردم ترجیح می‌دهند به جای گوشی‌های بازشونده، گوشی‌هایی با صفحه‌نمایش بزرگ و ضخامت کم داشته باشند.

در حالی که صفحه‌نمایش گوشی‌های صدفی، تنها به نصف ارتفاع گوشی محدود بود و ضخامت آن هم، بیش از حد تصور بود. حوالی سال‌های 2004 و 2005، گوشی‌های صدفی دوران اوج خود را می‌گذراندند. آنها محبوب و جذاب بودند و به نظر نمی‌رسید در فاصله‌ای پنج ساله نسلشان رو به انقراض برود. این گوشی‌ها، از همان روزهای آغازین حضور موبایل در زندگی روزمره، سهم بزرگی در بازار داشتند و حتی عنوان پرفروش‌ترین گوشی را از آن خود کردند. این دوره، همان زمانی است که سونی اریکسون با T10S به بازار آمد و پس از آن، حتی اسمارت‌فون خود P990 را با این شکل روانه بازار کرد؛ با صفحه‌کلیدی دو گانه و صفحه نمایش لمسی.

یکی از برندهایی که در دنیای گوشی‌های صدفی، اهتمام زیادی نشان داد، همین سونی اریکسون بود... اگر می خواهید با معروف ترین انواع گوشی های تاشو آشنا شوید، به متن گزارش در شماره مهرماه نشریه «دیجیتال» دانستنیها مراجعه کنید.

گوشی‌های صدفی در تمام این سال‌ها با شکل متفاوت شان فخر می فروختند و از کنار گوشی‌های کشویی و ساده که رقبای اصلی‌شان بودند با افتخار می گذشتند، اما ناگهان تغییر اتفاق افتاد و پروژه به شکست انجامید. در واقع تولیدکنندگان گوشی‌های صدفی، به ظاهر زیبا و امکانات پیشرفته گوشی هم توجه کرده بودند اما توجه‌شان بی‌پاداش ماند.

گوشی های کشویی

 

داستان گوشی‌های کشویی، پس از پایان دوران گوشی‌های صدفی آغاز شد؛ زمانی که شرکت‌های معتبر تولید گوشی، انگیزه لازم برای کار روی گوشی‌های صدفی را نداشتند و ایده گوشی‌هایی به ذهنشان رسید که درشان روی گوشی می‌لغزد و ایرادات گوشی‌های صدفی را هم ندارد. تاریخ این دوره‌گذار را در سال 2004 تخمین می‌زنند. سال 2005، ورق برگشت و گوشی‌های کشویی تبدیل به بهترین و موفق‌ترین گوشی‌های موجود در بازار شدند.

نوکیا با ارائه گوشی N95 هم افسانه‌ای برای این گوشی‌ها ساخت و هم یک گوشی افسانه‌ای روانه بازار کرد. اگر بخواهیم دقیق‌تر توصیفش کنیم، باید بگوییم که N95 نخستین اسمارت‌فون همه‌کاره موجود در بازار بود. پس از N95، نوکیا همچنان به روند تولید این سری ادامه داد و یکه‌تاز دنیای گوشی‌های کشویی شد. N96 و N97  هم با همین ظاهر به بازار آمدند و امکانات خاص و ویژه‌شان، آنها را تبدیل به سوژه داغ دنیای تلفن‌همراه کرد. سونی‌اریکسون هم با ارائه Xperia X1، در این دنیا سرک کشید و اولین کامپیوتر جیبی‌اش را با مدل کشویی به بازار عرضه کرد.

اما اگر همچنان به دنبال کشف پاسخ این سوال هستید که ارجحیت گوشی‌های کشویی برگوشی‌های صدفی در چیست آن را در نشریه «دیجیتال» گروه مجلات همشهری بخوانید.

گوشی های دورانی

گوشی‌های دورانی، از آن دست گوشی‌هایی هستند که دوام نیاوردند و نتوانستند در مسیر زمان خود را همراه نشان دهند. با این وجود نمی‌توان از کنار آنها به سادگی گذشت. این گوشی‌ها توانستند دنیای تلفن‌های همراه را با خلاقیت و نوآوری پیوند بزنند و جالب اینجاست که همیشه در حاشیه بوده‌اند و هیچ‌وقت نتوانستند آنچنان که باید و شاید خودی نشان دهند. این خودی نشان دادن، حتی در مواقعی که قابلیت و کارایی خوبی وجود داشته، بازهم با بی‌توجهی روبه‌رو شده است. نمونه‌اش را می‌توانید در گوشی‌های استیل منحصربه‌فرد نوکیا، N93، ببینید که از دوربینش استفاده خوبی کرده بود، یا در صفحه qwerty،N70 کیبوردی که تا شده و کاملا پنهان می‌شد. در میان برندهای مختلف، تنها سونی‌اریکسون و نوکیا بودند که همراه با این ابداعات پیش رفتند و جسارت ورود به این حوزه را داشتند. استفاده از بالاترین سطوح تکنولوژی و استفاده در بهترین شکل، نشان‌دهنده جسارت آنهاست و دوام پایین و هزینه‌های بالایی که برای ساخت آن متقبل می‌شدند، نشانی از شجاعت‌شان.

داستان برندها و مدل های گوشی در این بخش هم بسیار خواندنی است. در شماره مهرماه «دیجیتال» درباره معروف ترین انواع این نوع گوشی و ویژگی ها ، نقاط قوت و ضعف آن توضیحات خواندنی وجود دارد.

 

گوشی های تاچ

عجیب نیست؟ اینکه گوشی‌های صفحه لمسی از ابتدای این دهه در عرصه تلفن‌های همراه حضور داشته‌‌اند اما تنها از سال 2007 به این سو، سهم بزرگی از بازار را در دست گرفته‌اند؟ دلیل این تاخیر در موفقیت یا تاخیر در محبوبیت را می‌شود در یک نکته ساده خلاصه کرد و آن، عرضه گوشی‌های ناموفق از این جنس بود.

اولین گوشی‌های این ژانر، در سال 2004 به بازار آمدند و به شکل ناباورانه‌ای دنیا و صنعت تلفن‌های همراه، بی‌توجه به جهشی که این گوشی‌های ایجاد می‌کردند، از کنار آن گذشتند.

این مقطع از زمان را می‌توان دوران طراحی و تولید سری p سونی‌اریکسون دانست. در همان زمان، محصولاتی قدرتمند در میان هم‌نسلان این گوشی‌ها متولد شد که نه‌تنها صفحه‌نمایششان لمسی و عجیب نبود که امکانات محدود اما لازمی که آن دوران نیاز بود را هم داشتند.

در همین کنار گوش خودمان که اوضاع از زمین تا آسمان هم فرق می‌کرد و اگر از تعداد زیادی از دوستان و همکارانتان درباره گوشی‌های صفحه‌لمسی سوال کنید، احتمالا فکر می‌کنند که شوخی ناجوری با آنها کرده‌اید.

اگر پیشینه دقیقی از گوشی‌های تاچ می‌خواهید، باید به سال 1994 برگردید؛ تقریبا ده سال پیش از آنکه سونی‌اریکسون و یک برند دیگر، به عنوان پیشگامان موفق این عرصه، قدم به دنیای تازه‌ای بگذارند. با چرخ زدن در اطلاعاتی که از پیشینه این گوشی‌ها در دست هست، باید نخستین گوشی را به نام آلکاتل ot com سند بزنیم.

اما آیا این پیشینه می‌تواند کمکی به بحث کند؟ بهتر است بررسی‌ گوشی‌های تاچ و نقش‌شان در دنیای تلفن‌های همراه را به دو بخش پیش از عرضه p800 و پس از آن تقسیم کنیم و در مورد دوران پس از آن صحبت کنیم، چرا که موفقیت اصلی این گوشی‌ها در همین دوره دوم رقم می‌خورد....

گوشی هایی با طراحی عجیب ، گوشی هایی که با دوربین خود شناخته می شدند و گوشی های با فاکتور «وزن» از دیگر بخش های این پرونده جذاب درباره تاریخچه گوشی هستند.

                                                                       

در شماره اخیر این ویژه نامه پر محتوا ، در بخش «رقابت»، هفت لپ تاپ سبک و باریک موجود در بازار و کارایی هر یک از آنها، مورد بررسی قرار گرفته است.

یکی از پرطرفدارترین بخش های ویژه نامه «دیجیتال» گروه مجلات همشهری، بخش «بازی نورد» است. در شماره جدید ده کمپانی برتر بازی معرفی شده اند، از بزرگترین رویداد بازی های کامپیوتری در جهان یعنی « gamescom» گزارشی تصویری همراه با توضیحات آن منتشر شده و بازی های موفق ماه قبل از دید سایت ها و نشریات تخصصی نام برده شده است.

بررسی بازی های تازه موجود در بازار ایران و ویژگی های آنها هم از صفحات جالب توجه این بخش است.

«وبگرد» و «شهر الکترونیک » هم دو بخش دیگر این نشریه است. در «شهر الکترونیک» موضوع پرداخت الکترونیک عوارض شهرداری مورد بحث قرار گرفته و با معاون مالی و اداری شهرداری تهران در این باره گفتگو شده است.

راهنمای بازار کالاهای دیجیتال در ایران، در بخش «ویترین» خواندنی است . هر آنچه از بازار دیجیتال می خواهید بدانید را در این بخش خواهید یافت.

ویژه نامه «دیجیتال» نشریه «دانستنیها»ی گروه مجلات همشهری که در شماره مهر ماه خود، 430 محصول دیجیتال را معرفی کرده است در 132 صفحه گلاسه منتشر شده و در همه روزنامه فروشی ها در دسترس مخاطبان پرشمار خود قرار دارد.

 

999
منتظر اخبار ، انتقاد وپیشنهاد شما هستیم:
news@rasekhoon.net